Fyrrum bjó staðarhaldari fyrir norðan. Hann var kvongaður. Bóndi var auðmaður mikill og stundaði mjög að safna peningum, svo að menn vissu fyrir víst, að hann mundi eiga ógrynni peninga. Hann var aðsjáll, en konan var góðmenni og góðgerðasöm, en hún átti einskis ráð hjá bónda sínum.Einn vetur veiktist bóndi og dó litlu síðar. Var þá búið um lík hans og jarðað. Bú bónda var skrifað upp, en engir peningar komu fram eftir hann. Konan var þá spurð, hvort hún vissi nokkuð um peninga bónda, en hún sagðist ekki vita þar af einum skildingi; en af því menn þekktu hana að góðu, var hún ekki rengd framar um það. Voru getur manna, að hann mundi hafa fólgið peningana í jörðu, sem raun gaf síðar vitni.
Þegar á leið veturinn, þóttust menn verða varir við reimleika þar á bænum, og þóttust menn nú vita, að bóndi mundi afturgenginn til peninga sinna. Það fór svo heldur í vöxt, svo fólk ætlaði flest burtu frá ekkjunni um vorið og hún farin að gjöra ráð fyrir að bregða búi.
Leið svo fram til fardaga. Þá kom kaupamaður til ekkjunnar og bauð henni vinnu sína, og þá hún það. En er hann hafði þar litla stund verið, verður hann var við, að þar er reimt mjög. Eitt sinn spyr kaupamaður ekkjuna að, hvort bóndi hennar hefði eigi átt mikla peninga. En hún sagði það ei vita.
Leið svo fram að kauptíð. Fór þá kaupamaður í kaupstað, og keypti hann meðal annars mikið af plötujárni og hvítu lérefti. En þegar hann kom heim, lét hann sauma sér hjúp úr léreftinu, en sjálfur settist hann við smíðar, því hann var járnsmiður góður, og smíðar sér járnglófa. Líður svo, þangað til nótt var dimm orðin.
Þá var það eitt kvöld, þegar allir voru sofnaðir, að kaupamaður lætur á hendur sér járnglófana og járnplötu á brjóstið og víðar, og því næst fer hann í hjúpinn og gengur út í kirkjugarð og allnærri leiði bónda og gengur þar um gólf og leikur sér að einu ríksorti í lófa sér.
Líður ei langt, þar til draugur kemur upp úr leiði bónda, og gætir hann fljótt að vinnumanni og spyr: "Ert þú einn af oss?" segir hann.
"Já," segir vinnumaður.
"Láttu mig finna," segir draugsi.
Réttir þá vinnumaður honum höndina, og finnur draugurinn, að hún er köld. Þá mælti hann: "Það er satt, þú ert draugur líka, til hvers gekkst þú aftur?" segir draugurinn.
"Til að leika mér að ríksortinu því arna," segir vinnumaður.
Og í því stekkur hann út úr kirkjugarðinum og vinnumaðurinn á eftir. Fara þeir svo, þar til þeir koma á utanvert túnið. Þar spyrnti draugsi upp þúfu og kippti þar upp peningakistli sínum. Fóru þeir þá að rusla í peningunum, og gekk það fram eftir allri nóttu. En þegar fór að líða undir dag, þá vill draugsi fara að ganga frá peningunum, en vinnumaður sagðist eiga eftir að skoða kúrantinn og ruslar aftur sundur peningunum.
Þá mælti draugurinn: "Þú ert víst ekki draugur."
"Jú," segir vinnumaður, "finndu til," og réttir hann þá hina höndina.
"Það er satt," segir draugurinn, og fer hann að tína saman aftur peningana, en vinnumaður grýtir þeim þá víðs vegar.
Þá varð draugurinn uppvægur og sagði, að hann væri maður og ætlaði að svíkja sig, en hinn kvað nei við. Grípur þá draugurinn i bringuna á vinnumanninum og finnur, að hann er þar kaldur. Þá mælti draugurinn: "Það er satt, sem þú segir; þú ert eins og ég," og fer hann að safna saman aftur peningunum, og þorir vinnumaður ei annað en láta drauginn ráða og segir:
"Ég ætla að láta ríksortið mitt vera í peningunum þínum."
"Já, það má gjarna vera," segir draugsi, og gengur hann nú frá þeim, svo ekki sá á þúfunni. Fara þeir þá heim í kirkjugarð.
Þá mælti draugurinn: "Hvar er holan þín?"
"Hún er hinum megin kirkjunnar," segir hinn.
"Far þú fyrr í hana" segir draugur.
"Nei," segir vinnumaður, "far þú fyrst í þína."
Þarna voru þeir að þrátta um þetta, þangað til í dögun. Stökk þá draugurinn ofan í gröfina, en vinnumaður fer inn í bæinn.
Lætur hann þá fylla sá af vatni og setur inn undir pall. Þar lætur hann í næturklæði sín og sækir peningakistilinn og lætur hann þar í líka. Líður svo til kvölds, og fara þá allir að sofa.
Vinnumaður svaf móti baðstofudyrum; og er ei langt liðið á nótt, áður en draugurinn kemur inn með þefi miklu, rekur högg í pallstokkinn og fer síðan út, og vinnumaður eftir.
Svo er sagt, að vinnumaður hafi gengið þannig frá leiði bónda, að draugurinn hafi aldrei sést eftir það. En vinnumaðurinn lét klæðin og kistilinn í sáinn, til þess að draugurinn skyldi ekki finna moldarlykt af því. Vinnumaðurinn giftist ekkjunni, og bjuggu þau saman lengi síðan, og endar svo saga þessi.
Netútgáfan - nóvember 1997