NÍTJÁN  ÚTILEGUMENN



Á Vestfjörðum var það eins og annars staðar siður, að allt fólk á hverjum bæ fór til helgra tíða á jólanóttina, en venja var þó; að einhver væri heima að gæta búsins. Á einum bæ þar var það orðið að venju, að á jólanóttina, meðan fólkið var við kirkju, var sá, er heima var, drepinn, og bærinn rændur mörgu, bæði mat og öðrum fjármunum. Þetta hafði viðgengist margar jólanætur, hverja eftir aðra, en aldrei ella, og enginn vissi, hvað til kom.

Nú fékkst enginn til að vera heima um jólanóttina, og hver þóttist hólpinn, er hjá því slapp. Einu sinni sem oftar líður að jólum, og nú vill enginn vera heima, þangað til bóndadóttir býðst til þess. Bóndi vildi ekki, að dóttir sín væri heima, því hann hugsaði, að eins færi fyrir henni og öðrum, er heima hefðu verið hinar næturnar, og heimilisfólkið vildi ekki sjá af henni; en þó fór svo, að hún varð ein heima.

Þegar fólkið var farið, bjó bóndadóttir vel um allar dyr, lokaði þeim og læsti, svo nú gat engin skepna inn komist, nema skriðið væri inn um rennu, sem lá út úr eldhúsinu. Við rennu þessa sest bóndadóttir og bíður nú átekta.

Skömmu síðar heyrir hún hark mikið úti, hávaða og mannamál. Það var gengið að dyrunum, en allt var lokað og læst; nú er komið að rennunni, sem bóndadóttir sat við með stóra öxi. Síðan heyrir hún, að einhver kemur skríðandi á maganum inn um rennuna, og þegar hann er kominn með höfuðið svo langt, að það er komið inn í eldhúsið alveg, þá heggur bóndadóttir hausinn af honum með öxinni, en dregur búkinn alveg inn á eldhúsgólf. Síðan heyrir hún, að annar kemur á eftir, og fær hann sömu útreið, og á þessu gengur, þangað til átján eru komnir.

En í því hinn átjándi rekur höfuðið inn, kallar hann upp: "Við erum sviknir."

En hann gat ekki snúið aftur, því bæði var rennan þröng og bóndadóttir fljót að höggva höfuðið af.

Nú líður og bíður, þangað til fólkið kemur heim; þá tekur bóndadóttir á móti því heil heilsu og hugró, eins og ekkert hefði í skorist. Fólkið furðaði á þessu, og segir hún þá frá öllu, en bætir því við, að hún sé hrædd um, að einn hafi orðið eftir af útilegumönnum þessum, sem ekki hafi komið, af því að hinn átjándi kallaði.

Eftir þetta vita menn ekkert af þessu að segja. Margir komu að biðja bóndadóttur, því hún var kvenkostur góður og vel að sér, en hún neitaði öllum og segir ávallt, að einn muni hafa orðið eftir við rennuna forðum.

Einu sinni kastar útlent skip mjög glæsilegt akkerum í grennd við bæinn, og foringinn á skipinu var mikið stórmenni, voldugur og ríkur. Hann kom oft til bónda, sem þótti það vera heiður fyrir sig; og leið ekki á löngu, áður en hann biður bóndadóttur. Bóndi tók því vel, sem von var, en bóndadóttir vill ekki taka honum.

Eftir fortölum föður síns játar hún honum loksins, og eru þau þá gefin saman og mikil og vegleg veisla haldin hjá bónda, því hann var ríkur og hafði vel hýst.

Síðan eiga hjónin að sofa saman uppi á lofti, þar sem enginn annar maður var, og foringi skipsins lét flytja upp í svefnherbergi sitt stóra kistu járnslegna.

Þegar allur umgangur er úti, segir hann við bóndadóttur, að nú skuli hann launa henni fyrir lagsmenn sína forðum við rennuna, lýkur upp kistunni, tekur þar upp járnteina, fer út með þá og ofan til að hita í eldi, en á meðan býr hann svo um hurðina, að bóndadóttir kemst ekki út.

Bóndadóttir sér, hvað verða muni, þrífur sæng úr rúminu, brýtur gluggann, sveiflar um sig sænginni og fleygir sér út. Mjög var hátt ofan úr glugganum, og handleggsbrotnaði hún, er hún kemur niður. Hún hleypur á gluggann til föður síns og segir honum að taka fantinn.

Bóndi rýkur upp til handa og fóta, kallar húskarla sína með sér, og hitta þeir hann í stiganum með sjóðheita járnteina. Bóndi tekur hann þar og bindur. Síðan er hann píndur til sagna, og að því búnu var hann drepinn. En bóndadóttir giftist skömmu síðar aftur vænum manni og lifði vel og lengi með honum.



Netútgáfan - desember 1997