Einu sinni voru margir menn á ferð. Þeir tjölduðu á sunnudagsmorgun á fögrum velli, grænum. Veður var bjart og fagurt. Ferðamennirnir lögðust niður að sofa og sváfu í röð í tjaldinu. Sá, sem fremstur lá við dyrnar á tjaldinu, gat ekki sofnað, og horfði hann til og frá um tjaldið. Sá hann þá bláleitan gufuhnoðra uppi yfir manninum, sem innstur lá. Gufuhnoðrinn leið fram eftir tjaldinu og út. Maðurinn vildi vita, hvað þetta gæti verið, og fór á eftir gufunni. Hún leið hægt og hægt yfir völlinn og kom loks þar að, sem lá skininn og gamall hrosshaus. Var hann fullur af maðkaflugum, og suðuðu þær mjög. Gufan leið inn í hrosshausinn.Að góðum tíma liðnum kom hún út aftur, Leið hún þá enn eftir vellinum, þangað til hún kom að dálítilli lækjarsprænu, sem rann um völlinn. Hún fór niður með læknum, og sýndist manninum eins og hún væri að leitast við að komast yfir um hann. Maðurinn hélt á svipunni sinni, og leggur hann hana á lækinn, því að hann var ekki breiðari en svo, að skaftið náði yfir um hann. Fór þá gufuhnoðrinn út á svipuskaftið og leið á því yfir lækinn. Leið hann svo áfram um hríð og kom loks að þúfu einni á vellinum. Þar hvarf gufan ofan í þúfuna. Maðurinn stóð skammt frá og beið þess, að gufan kæmi aftur. Hún kom og bráðum. Leið hún þá sama veg til baka, sem hún var komin. Maðurinn lagði svipuna sína á lækinn, og fór gufan á henni yfir um eins og áður. Fór hún nú beint heim að tjaldinu og nam ekki staðar, fyrr en hún var komin upp yfir innsta manninn í tjaldinu. Þar hvarf hún. Lagðist þá maðurinn niður og sofnaði.
Að áliðnum degi risu ferðamennirnir upp og tóku hesta sína. Töluðu þeir þá margt, á meðan þeir voru að leggja upp. Meðal annars segir sá, sem innstur hafði verið í tjaldinu:
"Ég vildi, ég ætti það, sem mig dreymdi í dag."
"Hvað var það og hvað dreymdi þig?" segir sá, sem gufuna hafði séð.
Hinn segir: "Ég þóttist ganga hérna út á völlinn. Kom ég þá að húsi einu fallegu og stóru. Þar var fjöldi manna saman kominn, og sungu þeir og spiluðu með allra mestu kátínu og gleði. Ég var býsna lengi inni í húsinu. En þegar ég kom út, gekk ég lengi um slétta velli og fagra. Kom ég þá að móðu einni stórri, sem ég leitaðist lengi við að komast yfir, en gat ekki. Þá sá ég, hvar kom ógnarlega stór risi. Hann hafði geysistórt tré í hendinni, sem hann lagði yfir móðuna, og fór ég á því yfir um hana. Ég gekk enn lengi, lengi, þangað til ég kom að stórum haug. Haugurinn var opinn, og gekk ég þá inn í hann. Þar fann ég ekkert annað en stóra tunnu fulla með peninga. Þar var ég ósköp lengi að skoða peningana, því að slíka hrúgu hafði ég aldrei fyrr séð. Síðan fór ég út og gekk sama veg til baka, sem ég var kominn. Ég kom að móðunni, og þá kom líka risinn með tréð og lagði það yfir um hana. Komst ég svo yfir á trénu og fór þá heim aftur í tjaldið."
Maðurinn, sem elt hafði gufuna, fór að verða kátur með sjálfum sér og segir við hinn manninn, sem dreymt hafði: "Komdu, lagsmaður, við skulum snöggvast sækja peningana."
Hinn fór að hlæja og hugsaði, að hann væri ekki með öllum mjalla, en fór þó. Ganga þeir nú sama veg og gufan hafði farið. Koma þeir að þúfunni og grafa hana upp. Þar fundu þeir kút fullan af peningum. Fóru þeir síðan aftur til lagsmanna sinna og sögðu þeim upp alla sögu um drauminn og gufuna og sýndu þeim dalakútinn.
(Þjóðsögur Jóns Árnasonar)
Netútgáfan - desember 2000